پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام صادق علیه السّلام فرمودند: مَن بَدَءَ بِکَلامٍ قَبلَ سَلامٍ فشلا تُجیبُوه؛ هر کس پیش از سلام دادن، آغاز به سخن کرد، جوابش ندهید. (1)


پاسخ :
شرح حدیث:
سلام، آغاز ارتباط مسلمان با مسلمان و نشانه ی ادب و احترام است.
معنای سلام دادن، یعنی آرزوی سلامتی برای مخاطب و ابراز دوستی و خیرخواهی نسبت به او.
از آداب اسلامی، سبقت در سلام به دیگری است و ثواب آن بیشتر از جواب سلام است. سلام دادن نشانه ی تواضع است.
پیامبر خدا(ص) درباره ادب و آداب سلام فرموده است:
کوچک به بزرگ سلام بدهد؛
یک نفر به دو نفر؛
کم به بسیار؛
و سواره بر پیاده و عابر بر ایستاده و ایستاده بر نشسته.(2)
از اوصاف پیامبر(ص) این بود که به هر کس می رسید سلام می داد و سبقت در سلام داشت، حتّی به کودکان نیز سلام می داد و می فرمود: چنین می کنم تا سلام دادن پس از من سنّت و رسم شود.
از آداب دیگر سلام، آن است که شفّاف و واضح سلام دهیم و جواب سلام را نیز آشکارا و واضح بگوییم. در غیر این صورت اگر طرف مقابل سلام یا جواب ما را نشنود، آن را بر بی احترامی یا تکبّر حمل می کند.
رسول خدا(ص) فرمود:
«بخیل ترین افراد، کسی است که از سلام دادن بخل بورزد».(3)
پی نوشت:
1. تحف العقول، ص245
2. کنزالعمّال، حدیث25321.
3. میزان الحکمه، حدیث8837.
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)